Duurzaam reizen maakt de wereld mooier

“Reizen kan goed zijn voor jezelf en de wereld”

Duurzaam reizen maakt de wereld mooier, zegt toerisme-expert Hannelore Akkermans (32), en het maakt je ook een beter mens. Juist vrouwen uit allerlei culturen zouden een grotere rol moeten spelen in dat nieuwe toerisme, want zij zijn vaak de degenen die hun community vooruit helpen en veerkracht tonen in tijden van crisis. Daarom wil Hannelore vrouwen van over de hele wereld met elkaar verbinden. Een gesprek met een vrouw die – ondanks onzekerheden – de moed heeft om het avontuur aan te gaan op allerlei terreinen.

Waar velen in deze tijd doemdenken over de toekomst van toerisme, is het voor Hannelore vooral een periode waarin we gaan omdenken en op zoek kunnen gaan naar een nieuw, duurzaam toerisme – met ook meer aandacht voor de rol van vrouwen. Als coördinator van de Vlaamse non-profit ViaVia Tourism Academy adviseert ze hierin overheden, ondernemers en toerismeopleidingen. Zo trainde ze gidsen in Malawi en Uganda en deed ze onderzoek in Marokko en Brazilië. Ze richtte mee de stichting Akiiki op, waarmee ze zich richt op culturele uitwisselingen en verbinding tussen lokale gidsen en gemeenschappen, en hier ook reizigers en internationale studenten bij betrekt.

Er is nu veel kritiek op toerisme, dat de natuur en cultuur zou verpesten

“Ja, terwijl we niet moeten vergeten dat reizen de wereld echt mooier kan maken. Alleen gebeurt dat nog niet altijd op de manier zoals het zou moeten. Daarom zijn we met ViaVia al jaren bezig om het toerisme duurzamer te maken. Zodat er een win-win-winsituatie ontstaat voor de aarde, de plaatselijke toerismesector en de reizigers zelf.

“Ook voor je eigen ontwikkeling heeft reizen voordelen, zeker als je dat in andere culturen doet. Het is een thema dat mij altijd heeft geboeid. Als sociologiestudent schreef ik mijn scriptie al over hoe jonge mensen, die lange tijd naar het buitenland gaan, daardoor veranderen. Zo’n reis is een overgangsfase, een overgangsritueel tussen de ene levensfase en de andere. De spelregels zijn er zo anders, je kan je verliezen in een nieuwe omgeving, en je krijgt daardoor weer hele nieuwe ideeën. Ik wilde weten of reizigers door die ervaring een betere versie van zichzelf worden, en of reizen en die exposure die je dan krijgt daarbij helpt.”

Reizen heeft dus een enorm potentieel om mensen te transformeren, en met die kennis kun je veel. Zo ben ik nu bezig met een project voor jongeren waarin we zelf zo’n avontuurlijke overgangsfase creëren, zodat de jongeren kunnen groeien in hun persoonlijke ontwikkeling. Ze gaan helemaal uit hun comfortzone om maximaal te kunnen leren, maar ze worden wel begeleid. Want als je te veel uit je comfortzone gaat kom je in een identiteitscrisis of een culture shock terecht. En dan ben je vooral aan het spartelen.  Het is beter om een beetje uit je comfort zone te gaan, in kleine stapjes. Je kunt natuurlijk ook gewoon twee straten verderop uit je comfortzone komen. Uiteindelijk gaat het erom hoe je erin staat, hoe receptief je bent voor de zaken die om je heen gebeuren, en hoeveel interesse je toont in de andere mensen die je ontmoet.

Voor mij draait reizen vooral om mensen ontmoeten, eens een nieuw perspectief krijgen, andere verhalen kunnen horen. Iedereen heeft een verhaal, en elk verhaal is het waard om verteld te worden.

Wat die verhalen betreft: Je bent ook bezig met het verzamelen van verhalen over vrouwen uit andere culturen, vooral vrouwen die in het toerisme werken. Vaak doen ze dat werk achter de schermen.

Waarom wil je die verhalen naar buiten brengen? 

“Dat klopt. Ik ben de laatste jaren op zoek gegaan naar wat vrouw zijn betekent, voor mezelf, maar ook in de wereld. Ik heb er voor mezelf nooit een duidelijk beeld van gehad.  Wat betekent het om een vrouw te zijn in deze tijd? En waaraan ontleen je je “vrouw-zijn” dan, ook zonder relatie, zonder kind, zonder moeder te zijn? Dat houdt me bezig. Maar ook het grotere plaatje: wat betekent vrouwelijkheid in de wereld, en die vrouwelijke waarden of kracht, en hoe uit dat in verschillende culturen? Is dat overal hetzelfde, is het iets universeels? Die nieuwsgierigheid is ook getriggerd door mijn eigen reizen. Ik merkte dat je in veel landen niet makkelijk in aanraking komt met vrouwen. Ze werken niet in de banen waar je makkelijk mee in contact komt, zoals de gidsen, maar eerder als kamermeisjes. Aan zo’n man vraag je van alles over het land en de cultuur, maar vrouwen zijn vaak niet aanwezig op de voorgrond om hun versie van het verhaal te kunnen horen.”

Je schrijft ook artikelen over dit thema, je geeft er gastcolleges over in toerismeopleidingen en je hebt je eigen stichting opgericht die ook met die vrouwen wil werken.

“Ja, gelukkig kwam ik wel vanwege mijn werk regelmatig bij mensen thuis. Dan ging ik mee in de keuken zitten, samen met de vrouwen. Die zeldzame momenten raakten me. Ik vond het zo verrijkend om op dat achtertoneel te komen en wil mensen ook een inkijk geven om hoe het is om een vrouw te zijn in een ander land. Ik realiseerde me door mijn reizen ook hoeveel vrijheid ik hier heb als vrouw. Ik kan zelf een huis kopen en de baas zijn. Ik kan als vrouw veel doen in mijn land. Als je een privilege hebt en de deuren gaan voor je open, heb je de verantwoordelijkheid om er iets mee doen, vind ik. Dus vanuit mijn eigen privileges dacht ik: hoe kan ik een rol spelen? Voor mij is dat door verhalen te vertellen die anders niet gehoord worden.”

Wat maakt vrouwen dan zo anders?

“Het is moeilijk te benoemen. Het gaat ook niet puur om de tegenstelling man-vrouw. Het valt me vooral op dat vrouwen heel breed kijken: naar de gehele gemeenschap en de dynamiek tussen mensen. Of iedereen mee kan, of er niemand achterblijft. En als een vrouw zelf een stapje vooruitzet, dan wil ze vaak dat de hele gemeenschap meekomt. Ik zeg niet dat mannen niet zo zijn, maar het valt me wel op, vooral in meer collectieve culturen.

Vrouwen in toerisme doen heel wat onzichtbaar werk met veel impact, maar vaak zijn ze te bescheiden, werken ze vooral achter de schermen, worden ze meestal slecht betaald,  en krijgen ze weinig aanzien. Terwijl het werk dat ze doen veel in beweging brengt. Het beleid, de marketing, en het onderzoek krijgt in veel sectoren veel erkenning. Maar het deel van de mensen die het benenwerk doen, bijvoorbeeld ook zorgverleners, krijgen niet de erkenning of het loon dat ze verdienen.  Vrouwen zitten vaak in dat belangrijke stukje van het hele proces.”

Wat hoop je uiteindelijk dat die verhalen verder nog op gang brengen?

“Dat is voor mij nog niet helemaal scherp. Maar die onzekerheid aangaan is juist mijn avontuur. Uiteindelijk zou ik wel een boek willen maken, met portretten en verhalen van vrouwen uit allerlei culturen waarin hun kracht en hun veerkracht getoond wordt. Vrouwen die een rimpeleffect teweegbrengen, vrouwen met impact. Daarnaast wil ik ze met elkaar kunnen verbinden. Als ze ervaren dat veel vrouwen over de hele wereld in dezelfde situatie zitten, en ze er niet alleen voor staan, zou hen dat een mooie boost geven. Zo kan hun impact nóg groter worden.”