microavontuur in Noorwegen
Hoe een dag ‘Friluftsliv’ mijn kijk op de natuur veranderde
Friluftsliv is de – vrij onbekende – Noorse filosofie van buitenleven. De natuur ingaan is terugkeren naar je eigenlijke thuis, is de gedachte. Je gaat er deel van uitmaken. Samen met de Noorse Sigrid ging ik mee op Friluftsliv. Een verhaal over een dagje rondhangen en bezinnen boven de Noorse fjord van Sogndal.
Een bochtige weg door de mist voert ons naar boven, de berg op. Daar, in de wildernis boven het fjordplaatsje Sogndal, stappen we uit. Sigrid, een stoere Noorse, loopt voorop met haar paard op een legoblokkige Fjord, die ons ging vergezelt met een vracht eten op de rug. Met rugzakken vol kookspullen lopen we een lang zandpad op dat tegen de berg klimt, en waar we een dag Friluftsliv gaan meemaken.
We lopen langs een houten hut, die nogal vervallen is maar een spoor van tijdelijke bewoning draagt. “In zo’n hut is mijn oma nog verbleven toen ze twaalf jaar was”, vertelt Sigrid. “Jonge meisjes werden door de week de berg op gestuurd om op het vee te passen. Daar zaten ze dan, helemaal alleen, ieder in een eigen hut.” En de jongens dan? Wilden die niet de berg op waar die meiden zaten? Sigrid lacht. “Hen werden verteld dat er boven op de berg een mooie vrouw zat die zich in een trol kon veranderen. Zo lieten ze het wel uit hun hoofd om achter de meiden aan te zitten!” Meiden van twaalf een week alleen op de berg, ik kon me er als Nederlandse weinig bij voorstellen. Ik was opgegroeid in een cultuur van bloederige Roodkapje-verhalen, en mij was altijd geleerd dat het bos gevaarlijk was omdat er mannen en wilde dieren zaten, al had het mij daarom juist altijd getrokken.
Sigrid vertelt dat het in Noorwegen vrij normaal is dat veel vrouwen zelf op pad gingen, ondanks de beren en wolven. Ze verblijven vaak in hutten of namen hun tentje mee op de rug. Het typische Friluftsliv.
Hutten voor outdoorleven
Friluftsliv, dat is een Noorse filosofische kijk op de natuur (zie deze blog voor uitleg). Het is de Noorse manier van buitenleven beleven, waarbij je rondhangt in de natuur. Soms ga je een beetje hiken, wat kajakken, of langlaufen. Vaak alleen, maar ook met vrienden en familie. Dan kookt je wat samen, speel je spelletjes en ‘s avonds slaap je misschien in een tent of een van de hutten. “Veel van de oude veehutten worden nu door families gebruikt voor dit outdoorleven, en het is bekend dat veel mensen er zich terugtrekken om na te denken of te jagen”, vertelt Anne, een Noorse vrouw die Sigrid vandaag helpt. “Ook wij hebben zo’n hytte met een traditioneel dak bedekt met turf en gras om het te isoleren.”.
Frilufstliv-lied
Inmiddels zijn we terecht gekomen op een door bomen beschutte bergweide, waar een tent staat. We knopen het paard vast aan de boom. Sigrid maant ons te zoeken naar droog hout en water voor thee en koffie. Ik luister naar de stilte die verraadt waar een waterstoom ligt en vul mijn theeketel met water. Droog hout vinden we in beschutte plekken, onder bomen of in plekken die beschermd zijn tegen de regen. Met gezamenlijke krachten weten we een flinke stapel hout te verzamelen, en hoewel de zeurderige regen gestaag doorgaat, lukt het ons om een vuurtje te maken, broodjes te bakken aan een stok en koffie te drinken
Ik staar in het vuur, en er kwam een herinnering in me op over een ‘slow televisie’-programma dat de Noorse teevee een paar jaar geleden gedurende een etmaal uitzond over een haardvuur. Bijna een kwart van alle Noorse mannen had er gehypnotiseerd naar gekeken. Starend in het vuur realiseer ik waarom dit zo belangrijk is voor Noren: de dansende vlammen en de troostende warmte brengen ook mij in trance. Ik neem een slok van mijn koffie, en Sigrid zingt een lied, een friluftsliv-lied, vertelt ze, zoals ze dat vroeger deed met haar familie.
Voordelen van kou
Tegen het einde van de middag regent het nog steeds wat, maar de fjord onder aan de berg is nu helder zichtbaar. Ik ga op een rots staan en kijk ik uit over de fjord en de bergen, waarvan sommige delen ondanks de nog altijd aanhoudende regen nu door winterzonnestralen worden verlicht. Zachte pastelgroene weides, alsof de wereld me iets te vertellen heeft, iets van schoonheid en hoop. Hier, ver boven de fjord, heb ik het gevoel boven mijn leven uit te stijgen. Mijn gezicht voelt verdoofd door de bijtende wind, mijn handen stijf en mijn schoenen zijn doorweekt. De natuur is mijn huid binnengedrongen en mijn gedachten zijn in een andere stand gekomen..
Ik kijk naar de andere richting, waar de wolken zwaar over de toppen leunen en de dennenbomen in de nevelen een spookleger vormden. Een serene, mysterieuze sfeer. Er lijkt een soort interactie tussen mij en de natuur te zijn gekomen, een heimelijk verbond, en ik ben in een ander ritme gekomen als een klok waarvan de batterij opraakt. Op deze uitzichttoren over het leven kom ik even tot stilstand, maar ik leef meer dan ooit. Ik kijk uit op de vlakte, net als de mensen op de bekende Preekstoel, enkele fjorden verderop. En voel me volmaakt gelukkig, ondanks het vijandelijke weer.
Friluftsliv, fascinerend. Het heeft me iets bijgebracht: nederigheid en respect voor natuur, en een open houding. Ik bedenk dat ik hier, op de top, op twee manieren kan staan. Als overwinnaar die toont over moed en doorzettingsvermogen te beschikken. En als nederige, respectvolle beschouwer. Eén landschap, twee manieren van kijken. Vandaag kies de laatste. Het is de les die Friluftliv me heeft gegeven.
Friluftsliv in Nederland?
Hoewel Frilufsliv inmiddels zijn weg over de Noorse grenzen heeft gevonden, is er nog weinig aandacht voor. Dat komt ook doordat de vrijheden in Nederland nogal zijn ingeperkt. Hopelijk komt daar verandering in, maar je kunt natuurlijk wel zelf een dag in de natuur organiseren waarbij de natuur je woonkamer en keuken is.
Brigitte Ars
